Sıcak havaların yavaş yavaş yurdu terkederek yerine sonbaharın o serin bulutlarını getirmeye başlamasıyla, açık gece sayısı gittikçe azalacak. Ama bu tabi ki gök olaylarını ve bunları gözlemlememize engel olamaz. Hepinize geceleri yıldızlar dolu, mutlu bir Eylül ayı diliyorum.
Venüs
Sabaha karşı gökyüzünü parlaklığıyla aydınlatmaya devam ediyor. -4 kadir parlaklığıyla gökyüzünün en parlak gezegeni olarak gözlenecektir.
Mars
Ufkun altında olduğundan gözlemlenemeyecek.
Jüpiter
-2 kadir parlaklığıyla Venüs’ten sonraki en parlak gezegen olacak Jüpiter, ay boyunca gökyüzünde yükselmekte. Batı ufkuna yakın olacak Jüpiter’i parlaklığıyla tanıyabilir, ufak bir teleskobunuz varsa Jüpiter’in yüzeyindeki fırtına çizgilerini görebilir, Galileo Uyduları olan Io, Ganymede, Callisto ve Europa’yı -4 meşhur uyduyu- gözlemleyebilirsiniz.
Satürn
Ufkun altında olduğundan gözlemlenemeyecek.
Uranüs
Uranüs 29 Eylül gününde güneşin batmasıyla doğacak, doğmasıyla batacak. Yani tüm gece gökyüzünde olacak. Bu duruma karşı konum denmektedir. Sırasıyla Güneş, Dünya ve Uranüs aynı hizada olacak. Uranüs’ün Dünya’ya en yakın olduğu zaman olacak. Uranüs’ü gözlemleyebilmek için muhteşem bir fırsat. Ama unutmayın Uranüs bize yaklaşık 3 milyar kilometre uzaklıkta. Hiç bir zaman çok büyük göremeyeceğiz. Hatta Uranüs’ü teleskopsuz görmek neredeyse mümkün değildir. Parlaklığı 6 kadir civarindadır.
22 Eylül
22 Eylül tarihi önemli bir tarih. Sonbahar Ekinoksu olarak da bilinen bu günde, gece ve gündüz süreleri neredeyse eşit olacak. Aynı zamanda kuzey yarı küre için sonbaharın ilk günü olacaktır.
Astronomide Parlaklık
Dikkatle okuduğunuz yazılarımızda gökcisimlerinin parlaklıklarından bahsederken “kadir” gibi bir kavram ile karşılaştınız. Peki nedir bu kadir? Parlaklık nedir? Bir yıldız parlaksa yakın mıdır büyük müdür? Veya tam tersi mümkün mü? Bu bilgi köşemizde parlaklık kavramını açıklayacağım.
Hipparchus (M.Ö. 120) ve Ptolemy (M.Ö. 180) gökyüzündeki yıldızların sınıflandırılması gerektiğini düşünerek , onları sınıflandırabilmek için o zamanlar için yıldızların en belirgin özelliklerini kullanmışlardır. Gözden başka bir gözlem aleti olmadığından direkt yıldızların gözle görülen parlaklıklarına göre sınıflandırma yapmışlardır. Bu sınıflandırmaya Kadir sınıfı denmektedir.
Bu sınıflandırmaya göre en parlak yıldız 1. Kadir, en sönük yıldız 6. Kadir olarak nitelendirildi. İnsan gözünün görebildiği en sönük yıldız 6. Kadir oldu böylelikle. Daha sönüklerini çıplak gözle göremiyoruz. 1856 Yılında İngiliz Astronom Sir Norman Robert Pogson, 1. Kadir bir yıldızın, 6. Kadir bir yıldızdan 100 kat daha parlak olduğunu gösterdi. Böylelikle 1 kadirin değişimi, parlaklığın 2.512 katı oluyordu.
Buraya kadar ölçülen parlaklığa görünür parlaklık denir. Fakat bu parlaklık biçimi bize çok bilgi vermemektedir. Çünkü yıldızlar bize göre farklı uzaklıklardadır. Bu uzaklık farkı görünür parlaklıklarda hatalara sebep olabilmektedir. Bu durumdan kurtulmak için bütün yıldızları dünyadan 10 parsek (3.26 ışık yılı, 30.9 trilyon kilometre) uzaklığa koyduğumuzu düşünelim. Uzaklık hatasından kurtulmuş oluruz. Bu kadar uzaklıktan görünen parlaklıklarına “Mutlak Parlaklık” denir.
Teknolojinin gelişimiyle daha sönük cisimlerin gözlemlenebilmesi daha farklı parlaklık sınıflarının ortaya çıkmasını sağladı. Fotoğraf filmi göze göre mavi ışığa daha duyarlıdır. Bu farktan dolayı fotoğraf filmi ile çekilen görüntülerdeki sınıflandırmaya “fotoğrafik parlaklık” denir. Bir cismin tüm dalgaboylarındaki parlaklığına ise “bolometrik parlaklık” denir. Görünür (V) ve mavi (B) renklerin parlaklık farkları yıldızın rengini, dolayısıyla sıcaklığının belirlenmesine olanak tanıyor. Farklı filtreler kullanılarak yıldızın parlaklık gözlemleri yapıldığında B-V değeri yıldızın sıcaklık ölçeğini verir. Bu değer küçükse yıldız sıcak, büyükse soğuktur.
Bir yıldızın görünür parlaklığı ile mutlak parlaklığını biliyorsak gerçek uzaklığını bulabiliriz (Pogson formülü). Bir yıldızın parlaklığındaki değişim bize o yıldızın doğası hakkında bilgi verir. Bir zamanlar çok popüler olan bu konu şimdi amatör astronomların ilgi odağı.
Ay Evreleri
Ağustos Ay’ı Gökyüzü Genel Görünümü
Yorum Ekle