İki basamaklı rakamlara ulaşan ve bir mem olup hayatta kalmaya direnen Açık Bilim Radyo Programı 10. bölümünü de devirdi.
Tevfik Uyar ve Ömer Cansızoğlu tarafından hazırlanıp sunulan, 91.6 frekansında yayın yapan Radyo 24’te, her salı 20:30’da yayınlanan Açık Bilim Radyo Programı’nın 10. bölümünde “Memler ve Memetik” konusunu ele aldık.
İlk olarak Richard Dawkins’in ortaya attığı ve disiplinler arası bir çalışma sahası olarak var olan Memetik’in ne olduğunu dilimiz döndüğünce tartıştık.
Bu programda değinilen konular:
– Mem nedir? Memetik nedir?
– Memler nasıl oluşur? Nasıl var olur? Nasıl yayılır?
– Memler de mutasyona uğrar mı?
– İnternet MEM nedir? Pampiş kimdir? Hilal Cebeci’nin memleri.
Bu bölümün şarkıları:
– Madonna, Frozen
– Cher, Bang Bang
Program genelde güzeldi ancak mem tanımında önemli bir özelliği atladınız, o da mem’in, bencil gen kuramındaki gen gibi, öncelikle kendisini çoğaltmasının önemi. Yani nasıl ki bir virüs konağını nihayet öldürür ancak kendini çoğaltıp başka bireylere aktardıktan sonra bunun pek bir önemi kalmaz, memin de çoğalabilmesi için içinde bulunduğu topluma yararlı olması gerekmez. Ama tabii yararlı olarak kendi şansını da artırıyor olabilir ama bu şart değildir. Bu nedenle ilerleyen dakikalarda bazı memlerin içinde bulundukları toplumlara ne yararı olabileceğini sormak gerekmiyordu, çünkü memin etkinliğinin kendi sayısını artırabilmesi yeterlidir.
Dawkins’in bu mem tanımı hakikaten çok geniş, neyin mem olup neyin olmadığı belli olmayınca üzerinde araştırma yapmak da zor (belki de imkânsız) oluyor. Belki de bu yüzden ortaya atılmasından bu yana 30 yıl geçmesine rağmen memetik araştırmaları çok az. Bu açıdan ben memetik biliminin daha yeni olduğu görüşünüze katılmıyorum, belki de hiç bilim hâline gelemeyecek bir saha olarak kalacak.
Memetik hakkında ilginç bir (İngilizce) tartışma için: http://www.rationallyspeakingpodcast.org/show/rs24-memetics.html
Çağrı merhaba. Öncelikle ilgin ve eleştirin için teşekkür ederim. Haklısın, Dawkins’in mem tanımıyla birlikte mem sadece kendini önemser. Gen gibi o da bencildir… Senin de dediğin gibi biz burada Richard Dawkins’in Mem tanımından farklı bir tanım yapmış olduk. Belki memleri de bireyler gibi, çevreye uyum sağlamak ve hayatta kalma şansını arttırmak zorunda olan varlıklar olan tanımlayabiliriz. Nitekim zaman zaman “memin yaşaması”nı da buna bağlamışız.
Belki mem’i, sosyolojinin ya da antropolojinin yeni bir bakış açısı olarak ortaya koymak gerekiyor. Aslında doktora çalışmamı böyle bir konu üzerine yapmayı çok istiyorum ama bu büyük cesaret istiyor sanırım. Memetik araştırmalarını antropoloji/sosyoloji temelinde kavramsal bir düşünce şekli haline getirmek iyi olabilir.
Darwin evrim teorisini ortaya attığında o dönem biyoloji bilgilerinin düzeyi sebebiyle çok fazla boşluk vardı. Doğal seleksiyonun temel çerçeveleri belliydi ama kalıtım konusu tamamen bir boşluktu. İlk etapta felsefi bile görünüş olabilir. 30 yılı çok aşkın bir süre sonra o boşluklar dolabildi. Hala da doluyor. Belki nöroloji, antropoloji vb. gibi bilimlerde ilerleme gerçekleştikçe memetik farklı bir hal alabilir.
Yorum için çok teşekkür ediyorum. Verdiğin tartışmaya göz atacağım.