GÖZLEMLERLE HAVA DURUMU TESPİTLERİ

Hemen hepimizin yakın çevresinde, hava raporunu bizlere üşenmeden özetleyen arkadaşlarımız vardır. Hele içlerinden kimileri vardır ki tahmin raporlarının üzerine kendi yorumlarını da eklemeyi ihmal etmezler; anlayacağınız hava durumunu doğru tahmin etmek onlar için bir görevdir artık. Lise çağlarınızda coğrafya dersleriyle biraz ilgiliyseniz, hava durumunun gelişimini takip etmek aslında çok da zor olmuyor.

Bulutlar, çiçekler, kuşlar, havanın sakinliği veya rüzgarlı olması… Her biri kendi içinde anlamlı ve hepsi bize birşeyler anlatmaya çalışıyor. Aslında çoğu zaman, doğadaki işaretleri iyi okumak doğru hava tahmini sağlar. Bu işaretleri merak mı ettiniz? Gelin hep birlikte bu işaretlere bir göz atalım:

Bulutlar

Bize havanın geleceği konusunda en büyük yardım, şüphesiz bulutlardan gelir. Örneğin bir kış akşamında gökyüzünde bulutlu bir havanın olması, nispeten az soğuk havaya işaret eder. Çünkü bulutlarla kaplı gökyüzü yeryüzündeki ısının uzaklaşmasını önleyecektir. Açık hava için de tam aksini söylemek mümkün.

Kendi içinde pek çok çeşidi bulunan bulutlar, gökyüzündeki kümelenmeleri ve yapıları gereği bizlere farklı hava koşullarını anlatır.

Mesela kümülüs kastellanus bulutları günün ilerleyen saatlerinde muhtemel yağışın habercisidirler(Şekil 1).

Farklı yönde seyreden bulutlara şahit olursanız (örneğin bir katman kuzeye diğeri doğuya) kötü hava yaklaşıyor demektir, dolu yağması da muhtemeldir.

Eğer ki kümülonimbus bulutları günün erken saatlerinde görünüyor ve gün içinde çoğalıyorsa bu havanın bozacağına işaret eder(Şekil 2).

İlginç görünümlü mammatus bulutları ise fırtınanın uzaklaştığını, rüzgarlı havanın dindiğini belirtir(Şekil 3).

Havada kesikli kesikli ve uzun çizgiler halinde görülen sirrüs ailesi bulutları da gökyüzünü saracak kadar çoğunluktaysa 36 saat içinde havanın kötüleşeceğini anlatır (Şekil 4).

Altokümülüs bulutlarının da sık olması benzer şekilde birkaç gün içinde havanın kötüleşeceğini bildirir(Şekil 5).

Pamuksu şekilleri ile koyu renkli bulutları bir arada görürseniz ertesi gün için yağmura hazırlıklı olun.

Nem

Eğer yüksek nem içermeyen bir iklimde yaşıyorsanız, havada bulunan nem oranındaki artış yakın zamanda bir yağış olacağının habercisidir. Havadaki nem artışını anlamanın pek çok yolu vardır. Mesela nefes alırken zorlanırsınız ve saçlarınızda hafif nemlenmeler gözlenir. Basık havalarda yoğun nemden dolayı ağaçların geniş yapraklarında kıvrılmalar olur, bu da şiddetli yağışın habercisidir. Nemli havalarda tahtalar şişer (buna bağlı olarak kapılar kapanmada zorlanabilir), yemek tuzları topaklaşır.

Hayvanlar

Hayvanları gözlemlemek hava durumu tespitlerinde çok önemlidir. Zira onlar havadaki basınç değişimlerine bizlerden çok daha fazla duyarlıdırlar.

Örnek verecek olursak, kuşlar eğer yüksek irtifada uçuyorlarsa bu iyi bir havanın yaşanacağını gösterir. Yaklaşan bir fırtınanın yol açtığı alçak basınç kuşların kulaklarını huzursuz eder. Yüksek gerilim tellerinde tüneklemiş sıra sıra kuşlar, alçak hava basıncının varlığını gösterir(Şekil 6).

Martılar genel olarak fırtına öncesinde uçmayı keser ve sahile tünerler. Hayvanlar, özellikle de kuşlar, yağmur taneleri düşmeden önce seslerini tamamen keserler.

İnekler fırtına öncesinde yere uzanırlar. Kötü havanın yaklaştığını hissettiklerindeyse birbirlerine yakın durmaya çalışırlar.

Karıncalar yuvalarının girişi olan tepecikleri yağmur öncesinde yükseltirler.

Kaplumbağalar uzun süreli yağış olacağını hissettikleri zaman daha yüksek yer arayışına girerler. Bu süreçte onları yollarda görebilirsiniz  –yağmur yağışından 1-2 gün evvel.

Eski bir inanışa göre eğer kuşları bir fırtınada beslenirken görürseniz bu havanın daha uzun süre yağacağını gösterir. Ortalıkta değillerse, yağmur kısa zamanda dinecektir.

Gökkuşağının batıda olup olmadığına bakın

Büyük fırtınaların çoğu batıdan doğuya doğru hareket eder, ve batıda görünen gökkuşağı havanın nemlendiğini gösterir. Yakın zamanda yağmur yağacaktır. Diğer yandan, doğu yönünde gün batımı dolaylarında açığa çıkan gökkuşağı uzaklaşan yağışlı havayı işaret eder(Şekil 7). Güneşli günlere hazırlanabilirsiniz.

Kırmızıya çalan gökyüzü

Gün batımı esnasında (batı yönünde) kırmızıya yakın bir gökyüzüne şahit olmuşsanız kuru havanın geleceğini söyleyebiliriz. Kuru havayla birlikte yüksek basınç merkezi yerdeki toz parçacıklarını savurarak göğe çıkarır ve gökyüzünde kırmızımsı bir görüntüye sebep olur. Bu kırmızımsı görüntüye (güneşin doğuşu sırasında doğu yönünde) sabahleyin şahit olduysanız kuru hava dalgasının sizi aştığını ve arkasından alçak basınçla birlikte nemli bir havanın geleceğini öngörebilirsiniz.

Soluğumuz hava

Derin bir nefes alın, gözlerinizi kapatıp havanın kokusunu içinize çekin. Bitkiler alçak hava basıncı altında atıklarını dışarı salarak gübrevari bir kokunun yayılmasına sebep olurlar ki bu da gelen yağışlı havanın habercisidir. Eğer aldığınız koku bu türdense yağmura hazırlıklı olun.
Eski bir deyişe göre “Çiçeklerin en iyi koktukları anlar yağmurun hemen öncesidir”, çünkü kokuları nemli havada daha etkilidir ve nem de yağışı getirecektir.

Geceleyin ayı gözleyin

Gökyüzünde hafif bir yoğunluk olmasına rağmen ay halen parlak ve keskin görünüyorsa, bu alçak basıncın, dolayısıyla da yağmurun habercisidir. Sirrostratüs bulutlarının gökyüzünü incecik bir örtü gibi kapladığı gecelerde, ayın çevresinde bir ışık halkası (hale) oluşur(Şekil 8). Bu görsel şölenin ardından büyük ihtimalle 3 gün içinde bir yağmur bekleyebilirsiniz.

Rüzgar

Güçlü rüzgarlar büyük basınç farklarını gösterir, bu da fırtınanın yakınlarda olduğuna işaret eder. Önleminizi almayı unutmayın.

Kamp ateşi

Ateş ve duman normal seyirinde yükseliyorsa hava güzeldir. Ancak girdap şeklinde ve alçalıp yükselen bir şekilde tütüyorsa alçak basınç etkisindedir, yağmur habercisi olabilir.

Sabahları çimenlerin üstündeki çiyi kontrol edin

Çimler kuruysa bu rüzgarın habercisidir ve yağmur yağabilir. Ancak yapraklar üzerine çiy düşmüşse, yüksek ihtimalle o gün yağmur yağmayacaktır(Şekil 9).

Gördüğünüz üzere çevremizde olup biteni gözlemlediğimiz zaman yağmurun veya güneşli havanın bize ne kadar yakın olduğunu daha rahat bir şekilde anlayabiliriz. Bu örnekler daha da çoğaltılabilir.

Eğer ki gözlemek bana göre değil; ben öyle bulutuymuş, çiçeğiymiş, nemiymiş, karıncasıymış uğraşamam derseniz sizler için de bir yöntem geliştirdik. John sizler için keşfetti: Hava tahmin taşı (Şekil 10).

En sevdiğiniz havalar sizlerle olsun.

Kaynaklar:

• http://en.wikipedia.org
• http://eo.ucar.edu/webweather/cloud3.html
• http://www.rotadeniz.com/index.php/2012-07-21-09-25-33/2012-07-21-17-36-13/bulutlar-n-anlamlar.html
• http://www.clouds-online.com/
• http://www.weathernotebook.org/transcripts/1999/09/13.html
• http://www.newton.dep.anl.gov/askasci/env99/env046.htm
• http://www.zipkinci.com/meteoroloji/10520-temel-meteoroloji-bilgisi-ruzgar-bulut-deniz-firtina-takvimi.html

(Kaynak: wikipedia.org)