Astronomlar, yakıtını tüketerek kızıl deve dönüşmüş bir yıldızın içerisinde hayatta kalmayı başarmış, Dünya ile benzer ölçülere sahip iki gezegen keşfetti.
Nature dergisinde yayınlanan keşif bizimki gibi gezegen ve yıldız sistemlerini anlamak açısından önem taşıyor, zira güneşimizin de akıbeti bir kızıl deve dönüşmek.
Güneş’inkine yakın kütlelerdeki yıldızlar, hidrojen yakıtını tükettikten sonra iç basınç ile kütle çekimlerini dengeleyemedikleri için o ândaki formlarından çıkar ve yeni bir denge kurmak üzere genişleyip kızıla yakın bir renk alır. Beş milyar yıl sonra güneşimizin de uğrayacağı tahmin edilen bu akıbet, yıldızın boyutlarını o kadar büyütür ki ona yakın gezegenler yıldız tarafından yutulabilir. Yıldızların dönüştükleri bu biçime “kızıl dev” adı veriliyor.
Hesaplamalar beş milyar yıl sonra Merkür, Venüs, Dünya ve Mars’ın kızıl devimiz tarafından yutulacağını öngörüyor. Araştırmacılar bugüne dek kızıl deve dönüşme ve ardından gezegenleri yutma sürecinin bir çırpıda hallolduğunu düşünüyorlardı, ancak yeni bulgular öyle söylemiyor.
Toulouse Üniversitesi Astrofizik ve Gezegen Bilimi Enstitüsü’nde görev yapan Stephane Charpinet liderliğinde gerçekleştirilen keşif, iki gezegenin –ya da kalıntılarının– yıldız tarafından yutulmaktan kurtulduğunu ve hattâ yıldızın dış sınırları geri çekildikten sonra kızarmış bir şekilde varlıklarını sürdürdüğünü ortaya koydu. Aslında atarlı yıldızları inceleyen ekip için KOI 55.01 ve KOI 55.02 adlarını verdikleri iki gezegeni bulmak sürpriz olmuş. KOI 55.01 ve 55.02, kızıl devin zarfı içerisine girmiş, ancak orada hayatta kalmış. Dar bir yörüngede de olsa hâlâ dönüşlerini devam ettiriyorlar.
KOI 55 bir alt cüce B yıldızı. Yani kızıl dev çekirdeğini barındırıyor ancak zarfının tamamını neredeyse kaybetmiş bir dev. Araştırmacılar, kızıl dev zarfı içinde hayatta kalmayı başarmış gezegenlerin, yıldızların kütlelerini ve dolayısıyla zarflarını kaybederek bu tip bir şekil almasına katkıda bulunduklarını da düşünüyor.
NASA’nın Kepler Uzay Teleskobu aracılığıyla sürdürülek araştırmaya katılan Arizona Üniversitesi Steward Gözlemevi astronomu Elizabeth Green, güneşimizin kızıl deve dönüşme halinde Dünya’nın kızıl dev tarafından yutulacağını, ve böyle bir ortamda 1 milyar yıl geçirdikten sonra tamamen buharlaşacağını söylüyor. Böyle bir durumda iken varlığını sürdürmesi muhtemel olan gezegenler çok daha büyük kütleli olmalı. Güneş sistemimizde bu tarife uyan gezegenler Jüpiter ve Satürn. KOI 55.01 ve KOI 55.02’nin yarıçapları Dünya yarıçapının sırasıyla 0.76 ve 0.87 misli… Yani aynı zamanda bu keşif, KOI yıldızının bu iki kızarmış gezegenini aktif bir yıldızın çevresinde keşfedilmiş en küçük gezegenleri ünvanına kavuşturdu.
Kaynaklar:
ScienceDaily, Wikipedia
İlgili makale:
S. Charpinet vd., 2011. A compact system of small planets around a former red-giant star. Nature 480:496-499.
Yorum Ekle